Her gün hayatta karşılaştığımız bir dizi karar, geleceğimizi ve yaşam kalitemizi etkileyebilir. Ancak daha iyi kararlar vermek, sadece anlık tatminleri değil, uzun vadeli hedefleri de göz önünde bulundurmayı gerektirir.
Karar verdikten sonra geriye dönüp, “Neden bunu yaptım?” diye hiç düşündünüz mü?
Hepimiz kötü kararlar veriyoruz.
Aşık olmadan bir ilişki kurmak.
Tutkulu olmadığınız bir işe evet demek.
Kimsenin ihtiyaç duymadığı ürünler yaratmak.
gibi kötü kararlar (yukarıdaki örneklerin tümü benimle ilgilidir!).
Ancak komik olan şey şu ki, kötü kararların o an için hiçte kötü kararlar gibi görünmediğidir.
Tüm zamanların en başarılı yatırımcılarından olan Warren Buffet ve Charlie Munger’in karar alma süreçlerini öğrenmek için çeşitli okumalar yaptım. Hataları tespit edip, bu hataları önlemek için ellerinden gelenin en iyisini yaptıklarını gördüm.
Ama Charlie Munger’in dediği gibi: “Akıllı insanlar da aptalca şeyler yapar.”
Hata yapmaktan asla kaçınamazsınız. Ancak, aptal kararlar almaktan kaçınmak için elinizden geleni yapabilirsiniz. Ayrıca, başkalarının hatalarından dersler çıkararak da daha iyi kararlar verebilirsiniz. Bu yöntemler daha hızlı öğrenmenizi sağlayabilir.
Aşırı Düşünmeyin!
Akıllı insanlar, doğru şeyleri yapmakla daha çok meşguldür. Mükemmel bir yaşam, kariyer, ev, iş, araba, tatil vb. gibi şeyleri isterler.
Doğru kararlar vermek için aşırı düşünerek kendinize çok fazla baskı yaptığınızda, analiz felci geçirebilirsiniz.
Geçenlerde kariyer yapmak isteyen bir arkadaşımla konuştum. Düşünce sürecinde eşlik etmek istedim kendisine:
Arkadaşım:
“Bu işi dört yıldır yapıyorum. Ve tabii ki, iki kez de terfi ettim, ama yine de aynı işi yaptım. Bu yüzden diğer şirketlere bakıyorum. Ama ya başka bir yere gidersem ve bu da işe yaramazsa? Hızlı hareket etmem gerekecek. Ve bu da özgeçmişimde hiçte iyi görünmeyecek.”
Sessiz kaldım.
“Sadece kendime konuşmak, beni başka bir şeye yönlendiriyor: Aşırı düşünmeye.”
İkimiz de içimizden güldük.
Ben de aynı şeyi aşırı düşünerek yapabilirim. Ve eminim sen de!
Her bir kararı aşırı düşünerek çok fazla değerlendiriyorsanız felç olursunuz. Sonuç? Hiçbir şey! Şuan bu, kötü bir sonuç!
İnsanların hayatlarını boşa harcadıkları bir yoldur bu. Aşırı düşünmeyi bırakmanın tek yolu, kendini düşünme sürecinden haberdar etmektir. Arkadaşıma düşüncelerini sorduğumda, izlediği sürecin ne kadar mantıksız olduğunu fark etti. Geleceği kontrol edemezsin. O yüzden aşırı düşünmeyi bırak.
Bunun yerine: Küçük ama daha sık kararlar verin
Geçenlerde Peter Bevelin’in “Bilgeliği Aramak” adlı kitabını okudum.
Charlie Munger’in düşündüğü gibi karar verme stratejilerinden biri de hatalardan kaçınmaktır. Ancak bu farklı şekillerde yorumlanabilir.
Karar vermekten tamamen korkabilirsiniz çünkü hatalar yapabilirsiniz. Ama Günün sonunda olan şu ki, hiçbir karar veremiyorsunuzdur.
Munger’in de dediği gibi:
“İyi bir işletme ile kötü bir işletme arasındaki temel fark, iyi işletmenin birbiri ardına kolay kararlar verebilmesidir. Kötü işletmeler zaman zaman sancılı kararlar verebilir.”
Bu gibi Munger’dan yaptığım alıntıları farklı şekillerde yorumlayabilirsiniz. Ben ise, şöyle yorumluyorum:
Erken bir dönemde küçük bir karar verdiğinizde, büyük bir karara evrilmeden önce — bunu yapmak daha kolaydır. Fakat Karar verme süreçlerini tamamen bıraktığınızda ise büyük ve sancılı hale gelebilirler.
Örneğin, bültenimi göndermek için kullandığım e-posta sağlayıcısından memnun değildim. Verdikleri destek yavaş, hizmet sunduğum online kurs platformumla iyi bir entegrasyonu da yoktu ve okuyucular bültenimin kendilerine ulaşmaması noktasında sürekli bana şikayette bulunuyorlardı.
Bu 1,5 yıldan fazla bir süre okurlarım ve benim için büyük bir sorun oldu. En başlarda şikayetçi okur listem bugünkü boyutun yarısından azdı. Ayrıca sadece bir tane online kursum vardı. Şuan ise üç tane.
Başka bir sağlayıcıya taşınma zorluğu her geçen gün daha da büyüyordu. Erken bir dönemde taşınsaydım daha kolay olacaktı benim için. Karar verme sürecim, şimdiye dek uzadığı için, çok sancılı bir noktaya evrildi.
Hayat da, tamamen böyledir. Kötü bir ilişki ne kadar uzun süre devam ederse, o kadar zorlaşır. Aynı zamanda işiniz için de bu böyledir.
Erken Dönemdeki Kararlar Daha İyi Kararlara Yol Açar
Ne kadar erken karar verirseniz o kadar iyi karar verme şansınız artar. Genellikle doğru ya da yanlış kararların olmadığını söylerim, yalnızca kararlar vardır. Bu tam olarak da doğru değil. Elbette, seçimlerimizin kalitesinde bir fark vardır. Bu başka bir makalenin konusu tabii.
Ancak şöyle bir şey de var: “Bir karar vermemek de bir karardır.”
Bu bilinçli bir hareketse sorun değil. Bir şey hakkında düşünürsünüz ve hiçbir şey yapmamanın en iyi seçenek olduğuna karar verebilirsiniz.
Ancak, “Başka bir zamana kadar erteleyeceğim” gibi bir karar vermeyi kast etmiyorum.
Ne olursa olsun, her zaman karar veririz. Daha az bilinçli karar vermek yerine, onları daha erken dönemde ele almanız gereklidir.
Çünkü tek ihtiyacınız olan şey, yaşamınızdaki birkaç iyi seçenekten biri. Peki en iyisi hangisi olacak? Bunu sadece bir süre sonra bilebilirsiniz, tahmin edip bir karar verin!
Comments