2024 yılı için bir takım planlarınız var mıydı? Öyleyse nelerdi? Mesela ben İspanya’daki Valencia şehrine taşınmayı çok istiyordum ve planlarım bu yöndeydi. Zira orada bir kaç kez bulunmuştum ve sanki her günüm memleketimdeymiş gibiydi. Ve bu yoldaki planlarımda epey ilerlemiştim. Uzun vadeli borçlarım ve taahhütlerim olmadığından, mülk alma hususunda imkanlarım iyi durumdaydı. Lakin dünyanın geri kalanında olduğu gibi benim de planlarımı değiştirmem elzem oldu, zira 2020-2023 yılları hiçte düşündüğümüz gibi olmadı. Felaketler, Hastalıklar, Salgınlar, Depremler vs… Hepimiz klasik bir stoacı alıştırmayı uygulamaya zorlandık velhasılıkelam…
Bu, Epiktetos’un felsefe okulunda bahsettiği bir şeydir. “Gemiyle seyahat ederken kıyıya gidebilir, manzaranın tadını çıkarabilir, deniz kabukları ya da çiçek toplayabilirsiniz. Ama gemiye geri çağrıldığınızda, her şeyi bir an da bırakıp acele etmelisiniz, yoksa gemi sizsiz gidebilir.”
Özetle 2020 yılana kadar; kıyıda manzarayı seyrediyorduk, belki çiçek de topluyorduk. Bazılarımız gemiyle ziyaret edebileceği başka yerlere bakıyordu. Ama aniden gemiye geri çağrıldık: “Haydi eve geri dönüyoruz.”
Hayatta her türlü planı ve hedefi amaçlıyoruz. Ancak beklenmedik bir şey olduğunda her şeyden vazgeçmeye hazırlıklı da olmalıyız bence. Dürüst olalım, bu pandemi gerçekten beklenmedik bir şey miydi? Neden bu kriz karşısında bu kadar kördük? Bu bana pek yakın olan büyükannemi kaybettiğim anı hatırlatıyor. Hayatının son yıllarında sağlığı iyi değildi, ki bunun ben de dahil herkes farkındaydı. Ama o öldüğünde bu beni oldukça derinden sarstı. Bu Stoacılık ile tanışmamdan önceydi.
Son yıllarda hayat hakkında daha farklı bir yaklaşım tarzını benimsedim: Geri çağrıldığımızda her şeyden vazgeçebilmeliyiz.
Hayatta değer verdiğimiz birçok şey var; mesela ailemiz, arkadaşlarımız, kariyerimiz, işimiz, hobilerimiz, arabamız, yatırımlarımız, yada adını siz koyun… Bu ilişkilere veya nesnelere sahip olma hakkımız olduğunu iddia ediyoruz. Ama gerçekte hiçbir şeye sahip değiliz ve hiçbir şey içinde borçlu değiliz. Zira bizler bu gezegende geçici olarak konaklayan birer misafiriz.
Bu yaklaşım tarzı bana yardımcı oldu. Hayattaki her şeye, kişisel olarak tanıdığım birinden ödünç alınmış birer emanet gözüyle bakıyorum. Bunu iyice düşünün. Bir arkadaşınızdan bir şeyi ödünç aldığınızda nasıl davranırsınız? Bağlanmazsınız ama aynı zamanda onunla da ilgilenirsiniz. Hayatınızı da böyle yaşayın. İşiniz, eviniz (satın alsanız dahi), arabanız, varlıklarınız ve hatta ilişkileriniz size ait değildir. Hiçbir şey gerçekten sizin değildir. Kulağa çok çılgınca geliyor, değil mi? Ancak bir düzeyde bunun doğru olduğunu da biliyoruz.
Bu, bir şeylere sahip olmadan iyi vakit geçiremeyeceğimiz ve diğer insanlarla yakınlaşamayacağımız anlamına da gelmiyor. Bu Stoacılıkla ilgili bir yanılgıdır, biliyorsunuz. Bazı dar görüşlü insanların, daha çok Stoacılar gibi yaşamanın veya kendine daha fazla odaklanmanın “tehlikeli” olabileceğini düşünüyor olması sorun değil, zira anlayamıyorlar. Gerçek şu ki, Stoacı insanlar, arkadaşlarını ve ailelerini çok önemserler. Hayatlarının çoğunu başkalarını iyi yaşamaya teşvik ederek geçirirler. Bu özgecil bir yaklaşım değilse eğer, ben ne olduğunu bilmiyorum. Hayatınızdaki insanlara daha mutlu ve huzurlu olmaları için ilham verdiğinizde, tüm hayatınız daha iyi olacak, ben bunu biliyorum.
Tüm bunlar, planlayamayacağımız veya hedefler koyamayacağımız anlamına mı geliyor? Her şey ödünçse ve bize verilen birer emanetse, ne anlamı var bunların?
İstediğiniz her şeyi planlayın! Arkadaşlıklarınızın, kariyerinizin ve hatta maddi varlıklarınızın tadını çıkarın. Ben bununla ilgileniyorum. Her şeyi planlamayı seviyorum. Sadece “planlarınıza bağlanmayın” diyorum. Daima esnek olun. Dostumuz Epiktetos’un da dediği gibi, “gemi kalktığında hazırlıklı olun.” Tatiller ve yeni yıl için planlar oluştururken bunu aklınızdan çıkarmayın sadece. Bir şey bir engel teşkil ederse, hızlıca karar alarak eski planınızı bir kenara bırakın ve yeni bir şey bulun. Yaratıcı düşünün ve bundan en iyi şekilde yararlanmaya çalışmaktan asla vazgeçmeyin. Her şey gönlünüzce olsun. Kalın sağlıcakla…
